Geluid meten met een programma voor gehoorbehoud

Geluidsmetingen zijn een fundamenteel onderdeel van het programma voor gehoorbehoud. Resultaten van geluidsonderzoeken zijn de basis voor de besluitvorming over het beperken van risico's en het nemen van beschermende maatregelen.

Ga naar:

Hebben we een programma voor gehoorbehoud nodig?

Als werknemers in uw bedrijf op lawaaierige plekken werken, voert u eerst geluidsmetingen of een lawaaionderzoek uit.

In de Europese richtlijn 2003/10/EG inzake fysische agentia (lawaai) wordt de plicht van werkgevers uiteengezet om hun werknemers te beschermen tegen de risico's van blootstelling aan lawaai. Er zijn drie verschillende actiewaarden voor blootstelling vastgesteld in de richtlijn.

Onderste actiewaarde voor blootstelling LEX,8h = 80 dB(A) en 135 dB(C) Piek
Bovenste actiewaarde voor blootstelling LEX,8h = 85 dB(A) en 137 dB(C) Piek
Grenswaarde LEX,8h = 87 dB(A) en 140 dB(C) Piek

Afhankelijk van het risiconiveau is de werkgever verplicht om maatregelen te nemen om het risico van blootstelling aan lawaai te beperken. Gehoorbescherming moet beschikbaar worden gesteld bij de onderste actiewaarde voor blootstelling en verplicht worden gesteld bij de bovenste actiewaarde.

De rol die gehoorbeschermers kunnen spelen bij het bereiken van de grenswaarde, is duidelijk vastgelegd.

Een geluidsonderzoek kan eenvoudig of complex zijn en het moet worden uitgevoerd door een bevoegde persoon, zoals uw team voor gezondheid en veiligheid of een consultant. Er zijn veel verschillende typen instrumenten voor geluidsmetingen beschikbaar, afhankelijk van het type geluid en het doel van het onderzoek.

Meet het geluidsniveau om belangrijke vragen te beantwoorden
- Is een programma voor gehoorbehoud nodig?
- Kunnen we het geluid beheersen?
- Hoeveel gehoorbescherming hebben we nodig?
Enkele aanwijzingen dat lawaai mogelijk een probleem is op uw werkplek
- Werknemers horen een suis- of bromgeluid in hun oren na blootstelling aan harde geluiden
- Het geluidsniveau is zo hoog dat werknemers moeten schreeuwen om te worden verstaan door een collega op ongeveer 2 meter afstand
- Werknemers merken tijdelijk gehoorverlies na het verlaten van het werk

Hoofdpunten

- Meestal is het bereiken van de bovenste actiewaarde voor blootstelling de aanzet voor een programma voor gehoorbehoud, in sommige gevallen is dit de onderste actiewaarde. Raadpleeg de nationale regelgeving voor meer informatie.
- Gebiedsbewaking is een goed uitgangspunt.
- Persoonlijke bewaking (van blootstelling aan lawaai van individuele werknemer) is nodig als werknemers zeer mobiel zijn en geluidsniveaus aanzienlijk verschillen.
- Mogelijk zijn gedetailleerde geluidsmetingen met octaafband analyse nodig om oplossingen voor geluidsbeheersing te ontwikkelen.

Belangrijke termen

Gehoorbehoud - belangrijke termen (PDF, 249 kB)

• Actieniveau

• Dosis

• Dosimeter

• Decibelverhouding

• Octaafband analyse

• Actiewaarden voor blootstelling en grenswaarden

• Geluids- of lawaaionderzoek
- Geluidsniveaumeter
- Tijdgewogen gemiddelde
- Weging

Aan de slag met geluidsonderzoeken

Stap 1. Voer een eerste inventarisatie uit
Rondlopen in het bedrijf om de verschillende geluidsniveaus te beoordelen, kan de eerste stap zijn in het bepalen van zones met een hoog risico. Het doel is om te bepalen waar schadelijke geluidsniveau aanwezig zijn. Als geluidsniveaus van 80 dB(A) of meer worden gemeten, zijn mogelijk meer metingen nodig om het risico van de blootstelling te beoordelen.

Stap 2. Voer geluidsonderzoeken uit op lawaaierige plekken
Een onderzoek naar het geluidsniveau is een systematisch methode voor het meten van het geluidsdrukniveau van specifieke apparatuur of werkzaamheden, in een ruimte of in de buurt van een persoon. Er zijn onder andere de volgende soorten onderzoeken:
- Basisonderzoek: helpt een werkgever om de geluidsomgeving te kwantificeren, om geluidsbelastingkaarten te maken en om te bepalen of uitgebreider onderzoek nodig is. Op basis van de resultaten kan een steekproefplan worden opgesteld. Dit is een schatting van het aantal steekproeven dat moet worden genomen om het geluidsniveau voor elke zone of functiebeschrijving nauwkeurig te beoordelen.
- Uitgebreid onderzoek: om gedetailleerdere informatie te verzamelen over specifieke werkzaamheden, zones of apparatuur. Aan de hand van de resultaten kunnen de blootstellingsniveau van werknemers worden bepaald, kan gehoorbescherming ter beschikking worden gesteld en kan worden vastgesteld wie in aanmerking komt voor het programma voor gehoorbehoud.
- Onderzoek naar geluidsbeheersing: richt zich op het identificeren van opties voor het verminderen van geluidsrisico's met technische of organisatorische maatregelen, en het toekennen van prioriteiten aan de verschillende opties.
Stap 3. Maak een plan voor het nemen van steekproeven
Aan de hand van de resultaten van het basisonderzoek en uw waarnemingen van de schommelingen van het geluid gedurende de werkdag kunt u het aantal metingen plannen dat moet worden genomen om het blootstellingsniveau nauwkeurig te bepalen in elke zone en voor elke taak- of functiebeschrijving. In het algemeen zijn er meer steekproeven nodig als de resultaten van het basisonderzoek dicht bij het toegestane blootstellingsniveau liggen en als de resultaten van de geluidsonderzoeken zeer variabel zijn. Er zijn minder steekproeven nodig als het geluidsniveau in uw onderzoeken ver onder het toegestane niveau ligt en de geluidsniveaus minder variabel zijn.
Raadpleeg de nationale regelgeving voor richtlijnen voor de risicobeoordeling en vereisten aan steekproeven.

Stap 4. Blootstellingsniveau van werknemers bewaken
Voor het bepalen van de geluidsbelasting van werknemers moet het gemiddelde geluidsniveau gedurende langere tijd worden berekend. Bewaking van de geluidsblootstelling maakt vaak deel uit van een uitgebreid geluidsonderzoek. Het doel is de berekening van de tijdgewogen gemiddelde LEX,8h blootstelling voor een achturige werkdag oftewel de geaccumuleerde geluidsdosis gedurende een werkdag (persoonlijke geluidsdosis). Er wordt ook gemeten hoe het geluid varieert in de loop der tijd afhankelijk van de werkzaamheden.

Aan de slag met instrumenten voor geluidsmeting

Instrumenten voor geluidsmeting moeten robuust en betrouwbaar zijn. Daarnaast moeten ze zijn uitgerust met een softwaresysteem dat werk- en omgevingsgerelateerde veiligheidsrisico's detecteert, meet, analyseert en meldt.

Geluidsniveaumeters meten geluidsdrukniveaus in realtime. Voor onderzoek naar geluid op het werk zijn ten minste een universele meter (type 2 microfoon) en specifieke instrumentinstellingen nodig. Een geluidsniveaumeter kan zijn uitgerust met standaardfuncties of geavanceerde mogelijkheden.

Eenvoudige geluidsniveaumeters

Meten en geven het geluidsniveau in realtime weer. Resultaten worden niet gemiddeld of opgeslagen.

Samenvouwen
Geavanceerde geluidsniveaumeters

Geavanceerde geluidsmeters kunnen niet alleen geluidsniveaus meten en weergeven, maar ook het gemiddelde geluidsniveau berekenen of geluidsniveaus in een tijdsverloop integreren. Dit is een belangrijke functie omdat het risico van gehoorverlies en grenswaarden voor blootstelling zijn gebaseerd op de gemeten gemiddelde geluidsniveaus. Deze apparaten kunnen ook zijn voorzien van speciale filters voor het meten van impuls- of impactgeluiden of van octaafbandfilters om het geluidsspectrum in kleinere segmenten te verdelen.

Samenvouwen
Persoonlijke geluidsdosimeters

Persoonlijke geluidsdosimeters zijn draagbare apparaten die langere tijd achtereen gedurende de werkdag worden gedragen door werknemers. Aan het einde van de meetperiode berekent dit instrument automatisch het tijdgewogen gemiddelde, de geluidsdosis en andere belangrijke waarden. Vaak wordt een representatieve werknemer uitgerust met een meetinstrument als het personeel op verschillende plekken werkt en/of als geluidsniveaus variabel zijn.

Samenvouwen
Akoestische kalibratoren

Alle instrumenten voor geluidsmeting moeten regelmatig worden gekalibreerd. Het wordt aanbevolen instrumenten jaarlijks te laten kalibreren door de fabrikant of een erkende derde om de nauwkeurigheid van het meetinstrument te waarborgen. Elke keer dat een meetinstrument wordt gebruikt, moet het worden gecontroleerd met een akoestische kalibrator die is ontworpen voor dat instrument. Het gemeten geluidsniveau moet aan het begin en het einde van elke meetperiode gelijk zijn.

Samenvouwen
Microfoons

Instrumenten voor geluidsmeting zijn gecategoriseerd op type of klasse op basis van de nauwkeurigheid van de microfoons. Universele instrumenten van type 2 (klasse 2) zijn ontworpen met een nauwkeurigheid van +/-2 dB. Instrumenten van type 2 volstaan voor de meeste geluidsmetingen voor een programma voor gehoorbehoud. Een nauwkeuriger instrument van type 1 kan worden gebruikt door ingenieurs die gedetailleerdere onderzoeken voor geluidsbeheersing uitvoeren. In het algemeen zijn ze echter niet nodig voor een basisonderzoek naar het geluidsniveau.

Samenvouwen
Apps op mobiele telefoon voor geluidsmeting

Er zijn veel apps voor mobiele telefoons en tablets voor het meten van geluid. Deze apps kunnen van pas komen om werknemers meer te vertellen over geluidsniveaus in uw bedrijf en om te demonstreren hoe het geluidsniveau verschilt afhankelijk van zone en werkzaamheid. Mobiele telefoons en tablets mogen echter niet worden gebruikt voor geluidsmetingen in het kader van een programma voor gehoorbehoud op het werk, tenzij er een microfoon van type 2 wordt gebruikt en de kalibratie van het apparaat voor en na elke meting wordt gecontroleerd.

Samenvouwen

Instellingen van instrumenten voor geluidsmeting

De resultaten van een onderzoek naar het geluidsniveau zijn afhankelijk van de gebruikte meetinstellingen. Raadpleeg de lokale regelgeving voor specifieke vereisten.
Voor het kiezen van geschikte gehoorbeschermers zijn geluidsmetingen die worden uitgevoerd met een meetapparaat dat is voorzien van een A-gewogen en C-gewogen filter, vaak voldoende. Deze metingen kunnen waardevolle informatie verstrekken over de geluidskenmerken. Bekijk de volgende voorbeelden.

Voorbeeld 1: Als het verschil tussen het C-gewogen en A-gewogen geluid kleiner is dan 2 (LC – LA ≤ 2), wordt het geluid overheerst door hoge/middelhoge frequenties.

Voorbeeld 2: Als het verschil tussen het C-gewogen en A-gewogen geluid groter is dan 2 (LC – LA ≤ 2), wordt het geluid overheerst door middelhoge/lage frequenties. Hoe groter het verschil, des te groter het aandeel lage frequenties.

Deze informatie kan zeer nuttig bij het kiezen van de juiste gehoorbeschermers voor verschillende toepassingen.

A-weging
Voor gehoorbehoud wordt een filterinstelling op instrumenten voor geluidsmeting gebruikt, de zogenaamde A-weging. Met deze instelling worden de geluiden die worden opgenomen in de meting, beperkt tot een bereik geluidsfrequenties waar het menselijke oor het gevoeligst is en het risico van gehoorschade door lawaai het grootst.

C-weging
Het C-gewogen filter komt het meest overeen met de subjectieve waarneming van geluiden bij hoge geluidsdrukniveaus. Dit wordt meestal gebruikt voor het meten van geluiden die worden overheerst door lage frequenties. Dit filter wordt ook gebruikt voor het meten van piek-impulsgeluiden als het is ingesteld op snelle respons.

Trage respons
De decibelwaarde die wordt weergegeven op een geluidsniveaumeter is een gemiddelde van het gemeten geluidsniveau in een bepaalde tijd. Voor gehoorbehoud wordt een trage respons ingesteld. Dit betekent dat de waarde op de display het gemiddelde per 1 seconde is dat werd gemeten terwijl instrument is ingeschakeld.

Wat is vereist?

De Europese richtlijn 2003/10/EG geeft geen specifieke richtlijnen voor hoe vaak geluidsmetingen moeten worden herhaald. In het algemeen wordt de risicobeoordeling (waarvan geluidsmetingen deel kunnen uitmaken) herhaald bij een wijziging in processen, procedures of blootstellingstijden waardoor werknemers mogelijk langer worden blootgesteld aan lawaai. Veel bedrijven voeren periodiek metingen uit, bijvoorbeeld elke een of twee jaar, om te waarborgen dat alle blootgestelde werknemers zijn opgenomen in het programma voor gehoorbehoud.

Belangrijkste eisen van de Europese richtlijn 2003/10/EG
De werkgever moeten de geluidsniveaus waaraan werknemers worden blootgesteld, beoordelen en zo nodig meten

De verzamelde steekproeven moeten representatief zijn voor de persoonlijke blootstelling van de werknemer

Risicobeoordeling en geluidsmeting moeten met geschikte tussenpozen worden uitgevoerd door een bevoegde persoon of dienst
Bij de risicobeoordeling moet speciale aandacht worden besteed aan het volgende:

• Niveau, type en duur van blootstelling aan lawaai, met inbegrip van impulsgeluid

• Grenswaarden en actiewaarden voor blootstelling

• Mogelijke gevolgen voor de gezondheid en veiligheid van werknemers die tot bijzonder gevoelige risicogroepen behoren

• Informatie over lawaai-emissie en beheersmaatregelen

• Beschikbaarheid van geschikte gehoorbeschermers met voldoende dempende werking

• De werkgever is ervoor verantwoordelijk dat de verplichting tot gebruik van gehoorbeschermers in de aangewezen gebieden wordt nageleefd

Gezondheidstoezicht, inclusief audiometrische controles, moet worden uitgevoerd wanneer de werknemer wordt blootgesteld aan lawaai dat de bovenste actiewaarde voor blootstelling overschrijdt. Preventief audiometrisch onderzoek moet ook ter beschikking worden gesteld aan werknemers die worden blootgesteld aan lawaai dat de onderste actiewaarde voor blootstelling overschrijdt.

Verder dan de basis

Download de infographic Blootstelling aan lawaai *** (PDF, 167,21 kB)

De werkgever kan kiezen voor een proactief beleid om blootgestelde werknemers beter te beschermen. Enkele best practices voor geluidsmetingen zijn:

Verlaag de grenswaarden
Sommige werkgevers kiezen ervoor om grenswaarden aan te houden die lager liggen dan de onderste actiewaarde voor blootstelling, als extra waarborg om werknemers beter te beschermen tegen gehoorbeschadiging.

Plan vooruit
Zorg ervoor dat data van geluidsmetingen actueel blijven door onderzoeken om de een tot twee jaar te herhalen, of eerder bij veranderingen in apparatuur of personeel. Herhaal lawaaionderzoeken na het nemen van technische maatregelen ter beperking van lawaai. Kalibreer apparatuur voor lawaaionderzoeken jaarlijks. Controleer de kalibratie voor en na elke meting om de betrouwbaarheid van de instrumenten te verifiëren.

Wees grondig
Neem voldoende steekproeven om te waarborgen dat geluidsmetingen representatief zijn voor de blootstelling van de werknemer. Hiervoor kan een statistische aanpak vereist zijn. Leg vast voor welke zones en functies de geluidsniveaus en/of blootstelling minder zijn dan LEX,8h 80 dB(A), en voor welke deze gelijk zijn aan of hoger dan LEX,8h 85 dB(A).

Gebruik uw resultaten
Maak een database met de resultaten van geluidsonderzoeken die eenvoudig kan worden doorzocht en onderhouden. Beoordeel resultaten van geluidsonderzoeken regelmatig. Kijk of er veranderingen in geluidsniveaus of functies zijn en of er als gevolg meer bewaking noodzakelijk is.

Laat u helpen
Kijk of het nuttig is om een geluidsspecialist in de arm te nemen voor begeleiding en complexe onderzoeksvragen die buiten de expertise van de werkgever vallen. Betrek werknemers bij het onderkennen van problemen met lawaai en het vinden van oplossingen.

*Infographic Blootstelling aan lawaai Copyright 3M 2017. Alle rechten voorbehouden

Hebt u hieraan gedacht?

Hoeveel varieert de blootstelling aan lawaai?
Is aan elke taakbeschrijving een dagelijks tijdgewogen gemiddeld niveau van blootstelling aan lawaai toegewezen?

Hebt u alle incidentele of seizoensgebonden lawaaierige activiteiten op het werk gemeten?

Is er rekening gehouden met veranderingen in de werkduur van ploegen?

Is het duidelijk voor welke werkzaamheden het programma voor gehoorbehoud NIET vereist is?
Kan het beter?
Kunnen er als bedrijfsbeleid lagere grenswaarden worden ingesteld?

Kunt u aan de hand van de resultaten van geluidsonderzoeken projecten voor geluidsbeheersing identificeren?

Beperkt het lawaai de mogelijkheid van werknemers om te communiceren?
Wie kent het geluid?
Weten werknemers hoezeer ze worden blootgesteld aan lawaai en hoe ze zich kunnen beschermen?

Worden de resultaten van het lawaaionderzoek toegevoegd aan de dossiers van de gehoortests?

Zijn gebieden met een hoog geluidsniveau gemarkeerd met waarschuwingsborden en zijn er geschikte gehoorbeschermers ter beschikking gesteld?

Weten werknemers hoe en wanneer ze hun gehoorbeschermers moeten dragen als onderdeel van de beheersmaatregelen?

LET OP:

Deze informatie is gebaseerd op geselecteerde actuele nationale vereisten. Andere nationale of lokale vereisten kunnen verschillen. Raadpleeg altijd de gebruikersinstructies en houd u aan de nationale regelgeving. Deze website geeft een overzicht van algemene informatie en mag niet derhalve de enige basis zijn voor specifieke beslissingen. Het lezen van deze informatie is geen waarborg voor expertise op het gebied van veiligheid en gezondheid. De informatie is actueel op de datum van publicatie en eisen kunnen in de toekomst veranderen. U mag niet alleen op deze informatie vertrouwen, want bij de inhoud horen meestal ook aanvullende en/of verhelderende gegevens. Alle toepasselijke nationale wet- en regelgeving moet worden opgevolgd.

Neem contact op met uw lokale 3M kantoor voor meer informatie.

Vervolg uw reis naar gehoorbehoud: Beheersen